“PlEURt op met je rendementsdenken”

Met dit spandoek gaven studenten op de EUR woensdag invulling aan de landelijke “actiedag”. Een vervolg op de UvA-acties in het Maagdenhuis. Respect voor degene die “PlEURt toch op met je rendementsdenken” heeft bedacht. Respect ook voor de Uva-studenten die al jaren geen gehoor krijgen bij hun College van Bestuur en dus overgaan tot actie om het heft in eigen hand te nemen. De macht ligt niet meer alleen bij het CvB, de verhoudingen zijn hersteld. Terecht. En terecht.

Rendementsdenken

Studenten eisen een andere bestuurscultuur met meer ruimte voor democratie en een streep door het rendementsdenken. De roep om democratie is logisch: het is net als protestacties een middel om zeggenschap terug te krijgen, want die is nodig om dingen te veranderen. Rendementsdenken in de negatieve, enkel economische of kwantitatieve zin van het woord. Het beste wordt dit al 2 jaar geleden en maandag onder woorden gebracht door Ewald Engelen, bij Pauw door @Sywert en Gunnar en in de politiek door die andere Klaver.

Twee dingen bevestigen voor mij het idee dat het rendementsdenken een breder probleem is dan het Maagdenhuis. Iets wat in de hele maatschappij terug te zien is.

1. De afgelopen maanden heb ik @janrotmans (professor EUR, Rotterdammer) op de voet gevolgd. Hij brengt het alternatief voor neoliberalisme het beste onder woorden en beschrijft een samenleving die gaat “kantelen”. Lees zijn boek “Nederland kantelt. Verandering van tijdperk”, kijk zijn interview op Vers Betonterug of Tegenlicht. In feite is het protest tegen het huidige systeem precies wat hij al voorziet en ook probeert aan te geven waar we wel naartoe moeten.
2. Het nieuws wordt beheerst door maatschappelijke misstanden voortkomend uit rendementsdenken en verkeerd bestuur. Mensen in de top van financiële instellingen, woningcorporaties of zorgverleners die op basis van cijfers en verkeerde prikkels grip proberen te houden maar volledig verliezen. We hebben moeite de menselijke maat te vinden. We hebben moeite te accepteren dat niet alle risico’s uitgebannen kunnen worden en er dus dingen fout gaan. We zijn bezig cijfers over werkloosheid, koopkracht, criminaliteit of afgestudeerden te verbeteren terwijl het de vraag is of mensen er welvarender, gelukkiger, veiliger of wijzer van worden.

Erasmus Universiteit

Dichterbij merk ik het persoonlijk. Van CITO naar schoolexamens, van schoolexamens naar masterdiploma naar CV en sollicitatiegesprek. Jongeren worden geleefd in een papieren werkelijkheid. Wijze generaties die stellen hoe hard een diploma nodig is om verder te komen, “dat papiertje is belangrijk”. Maar…. soms vraag ik me echt af wat het volgen van 6 jaar universitair onderwijs voor zin heeft gehad. Vrijwel al mijn ontwikkeling komt van buiten de collegebanken. Eeuwig zonde, want ik vind het hartstikke interessant en er valt een wereld te winnen. Waar dan?

– Een diploma op de EUR (ik kan voor bestuurskunde en economie spreken) is eigenlijk een x-aantal LOI cursussen bij elkaar opgeteld. Maar het moet meer zijn dan dat.  Met vage woorden vorming of bildung genoemd. Het zelf ontwikkelen van een visie op de maatschappij, een kritische blik, het in perspectief kunnen plaatsen van de economische of bestuurskundige blik die ik voorgeschoteld krijg.

– Het complete curriculum is uitgewerkt in vakken, die uitgewerkt zijn in vakwijzers, artikelen die je moet lezen, opdrachten waarin precies voorgeschreven staat wat te doen. In feite wordt alles voorgekauwd, in het diepe gegooid worden is er niet bij. Het resultaat zijn studenten die vooral heel kritisch hun blik kunnen werpen op vakwijzers of opdrachten die onduidelijk zijn. Op het VWO wordt nog meer zelfredzaamheid en improvisatievermogen gevraagd.

– Inspirerende docenten zijn er te weinig. Een goede docent laat zijn passie voor het vak zien en zet je aan het denken. Het gros van de docenten zou dit uitstekend kunnen, maar vat hun taak op als leerlingen voorbereiden op het meetmoment, tentamen of opdracht. Waarschijnlijk ook waar ze op worden afgerekend. Rendementsdenken beheerst dus de manier waarop onderwijs georganiseerd en gegeven wordt, écht kwalitatief sterk onderwijs is zeldzaam.

– En dan doet de universiteit ook nog aan wetenschap. Puntensystemen en financiering zorgen ervoor dat wetenschappers vooral veel papierwerk moeten produceren. Kwantiteit boven kwaliteit. We lezen artikelen die zinloos zijn, onderzoek zonder nieuwe inzichten, laat staan dat het door iemand wordt gelezen.

– Nu sta ik voor de keus een master te gaan doen of niet. Volgens het systeem is dat nodig, zonder is de kans op studiegerelateerd werk is nul. Ik hoor dat Nederlandse stemmetje alweer, “als je dat papiertje maar hebt..”. Maar wat heb ik aan die master? Als ik om me heen kijk zijn het vooral nog een paar van dit soort niet-stimulerende vakken en een scriptie die voor de meesten vooral een test op doorzettingsvermogen is. Mij niet gezien.

En nu?

Steeds meer mensen worden zich ervan bewust dat we het anders moeten doen. Dat is nog gaande. Politici, goede voorbeelden en media-aandacht zorgen ervoor dat iedereen inziet dat verkeerde prikkels ons doen en laten beheersen. Vervolgens is de uitdaging om dit te doorbreken, nieuwe manier te bedenken en in de praktijk te brengen.

Ook op de EUR. En ergens moet je beginnen. Ik stel voor dat de opleiding bestuurskunde een groep studenten de kans geeft de eerste 10 weken onderwijs voor de nieuwe eerstejaars te regelen. Make it happen. Durven jullie de uitdaging aan College van Bestuur?